Bornocu Ersan 11 Kasım 2015 Çarşamba



Skoç Masonluğu, İskoçya'da ortaya çıkan Şövalye Masonluk tarzında bir espridir. Skoç Masonluğu esprisinin Operatif Masonluktan ve diğer tarz York Masonluğundan farkı, Operatif Locaların Mason zanaatkarların meslek örgütü olmasının çok daha ötesinde, doğrudan doğruya Şövalye Mason odaklı spekülatif bir fikrî kuruluş olmasıdır. Skoç Masonluğu fikrî mesaiye, Operatif Masonluk amelî mesaiye dayanır.

Ayrıca, Operatif Masonluğun temel işlevi üretim olduğu halde; Skoç Masonluğuna özgü Şövalye Masonluk kimliğinin işlevi hem üretmek hem de ürettiğini korumaktır. Skoç Masonu bir elinde Mala, öbüründe Kılıç tutar.

Skoç Masonluğunun belirgin kimlik tipi sayılan Şövalye Mason, tarihsel şövalyelik karizmasından etkilenmiştir. Masonluğa doğrudan veya dolaylı etkisi olan çeşitli Şövalyelik Tarikatları vardır. Skoç Masonluğun karakteri ve yüksek dereceleri oluşumunda esinlenilen Şövalyelik Tarikatları arasında başta geleni yaklaşık 200 küsur sene yaşadıkları Orta Doğu'dan aktardıkları inisiyatik-ezoterik misterleri Avrupa'ya taşıyan Tampliye Şövalyeleri Tarikatı'nın özellikle İskoçya'da konuşlanmış odaklarıdır.

Kutsal Topraklar'dan kovulan Tampliye Şövalyeleri, çeşitli Avrupa ülkeleri arasında, 1286 yıllarından itibaren İskoç kahramanı Kral I.Edward'ın himayesinde İskoçya'da örgütlerini sürdürmüşler ve hatta geliştirmişlerdir. Tampliye Tarikatı'nın Papa Clement ve Fransa Kralı Güzel Philip işbirliği ile 1306-1314 sürecinde tenkil ve imhası sırasında, Tampliyelerin güvenle sığınabilecekleri en sıcak melce, gördükleri büyük müsamaha nedeniyle, İskoçya'da mülkleri ve karargâhlarının bulunduğu bölgelerdir.

İskoçya'nın İngilizlere karşı verdikleri bağımsızlık savaşına İskoçlar safında yer alan Tampliye Şövalyeleri ve bu tarikatın bünyesindeki St.John Masonları, 1314 yılındaki Bannackburn Savaşı'nda İskoç ordusuna yardım ederek zaferin kazanılmasına yardımcı olurlar.

Zafere yardımcı olan şövalyeleri ve Masonları ödüllendirmek üzere, İskoç Kralı Robert Bruce tarafından H.R.D.M. (Heredom) Tarikatı ve İskoçya Royal Tarikatı (Royal Order of Scotland) 1314 yılında Kilwinning'te kurulur. Bu Nizam veya günümüzdeki İskoçya Eski Büyük Riti (Early Grand Rite in Scotland) İskoçya'daki erken dönem Skoç tarzı spekülatif masonik derece ve örgütlere örnek bir miras niteliği taşır.

Tabii ki, İskoçya Masonluğunun efsanevî kökleri daha da eskilere uzanır. Irving'in 5 km kuzeyinde İrlanda Denizi kıyısındaki Kilwinning köyündeki Saint Winning manastırı 1140 yılında Tampliye örgütü ile bağlantılı Mason Locası tarafından inşa edilmiştir. Yani İskoçya'nın masonik gelenekleri daha o günlerin mirasıdır. Bu nedenle, Kilwinning Ana Locası, günümüzdeki İskoçya spekülatif localarının temeli olarak kabul edilir.

Bu itibarla her ne kadar, yüksek derecelerle ilgili ilk Skoç tarzı oluşumlar, tarihsel olarak resmen Fransa'da faaliyete başlıyormuş gibi görünse bile; bu birimlerin tohumları Kilwinning'te atılmış ve çok daha sonra Fransa'ya getirilmiştir. Bunun için özelde Skoç Masonluğunun, genelde Yüksek Derecelerin Kâbesi, İskoçya'daki Kilwinning'tir.

Nitekim 400 küsur yıl sonra, Fransa'da kurulacak ilk Skoç tarzı rit olan Eski Skoç (Ramsay veya Boullion) Riti'nin diğer adı Heredom Riti olduğu gibi; daha sonraki Perfeksiyon Riti'nin de diğer adı Kilwinning Heredom Riti'dir. Yani, Heredom denilince Skoç tarzı Masonluk ve İskoçya anlaşılır. Bu nedenle, Heredom sıfatı doğrudan Skoç Masonluğuna özeldir.

İskoçya localarının geleneği, Patron dedikleri Loca Üstadlarını ve Nazırlarını seçimle iş başına getirmeleridir. Ancak 1601 yılında Scoon and Perth Locası'nda tekris olan Kral James, ilk defa 1601 ve 1628 tarihli ünlü St.Clair Beratları ile Rosslyn Laird (Rosslin Ağası)'ini, bütün Masonların başına onların yönetim ve denetiminden tam sorumlu ve yetkili başkan olarak getirmiş ve bu başkanlığın veraset yoluyla aynı soyda kalmasını sağlamıştır. Skoç Masonluğu tarihsel merkezi niteliğindeki Rosslyn Şapeli de, Tampliye Şövalyeleri tarafından Süleyman Mabedi'nin gizemlerini içerir şekilde inşa edilmiştir.

Dolayısıyla bütün bu kanıtlardan anlaşıldığı üzere, Skoç Masonluğunun tohumu Şövalyelik tarikatlarına ve özellikle Tampliye Tarikatına bağlı Şövalye Masonlar tarafından İskoçya'da operatif ve spekülatif olarak Kilwinning ve Rosslyn Şapeli'nde 12.-14.yy'lar arasında atılmıştır.

Orada yetişen fidan siyasal sebeplerle Avrupa'ya taşınıp Fransa toprağına dikilmiştir.

Bunun için Spekülatif Masonluğun 1717 yılında Londra'da başladığı savı (yazara göre) tutarsız bir Anglikan-Hannover yakıştırmasıdır. Çünkü gökten birden bire vahiy gelmiş de zembille inmiş gibi, Masonlukta yeni bir dönemin başlamış olması akılcı olamayacağı gibi; dönemin siyasal, dinsel, kültürel ve ekonomik ortamı göz önüne getirildiğinde hiç de mümkün değildir. Sosyal olgu Masonluğun mutlaka bir aslı esası ve dayanağı olmalıdır. Bu esas ve dayanağın aranıp bulunması Hakikat'i aramayı şiar edinmiş Masonlar için bir vecibedir. Taklit değil, tahkik şarttır. Her söylenene inanmadan, kılı kırk yarmak suretiyle, şüpheye asla yer bırakmamak!..

Londra'da 1717 yılında dört locanın birleşip bir Londra Büyük Locası kurmaları meselesi, sadece merkezî Londra ve yanındaki Westminster'i kapsayan hem yerel ve hem de İngiltere'de çok aktif bir konumda bulunan Masonluğu gerek Stuartist ve gerekse Operatif etkilerden arındırmak isteyen hem Hannover iktidarı gibi dünyevî hem Anglikan Kilisesi gibi uhrevî güçlerin siyasal ve sosyal işbirliğidir. Çünkü özellikle İngiltere'deki Spekülatif Masonluğun kökleri en azından bir yüzyıl kadar gerilere gitmektedir. Ancak Spekülatif Masonluğun resmî başlangıç tarihi, İngiliz yanlısı çoğu masonik kaynakta 1717 olarak tescil edilmiş durumdadır.

Ama 1717 öncesi İngiltere'sinde de, Operatif Masonluğun dışında, o zamanki adıyla Skoç tarzı henüz geçerli olmadığından kullanılmasa bile, hem York tarzı ve hem de St.John tarzı Spekülatif Masonluk modelleri vardır. Eğer olmasaydı, 1601'de İngiltere kralı I.James'in tekris olduğu Scoon and Perth Locası veya takiben 1641'de General Robert Moray'in St.Mary Locası veya 1646'da Elias Ashmole'un Lanceshire Locası; daha sonraki yıllarda Desaguliers, Payne, Anderson, Ramsay gibi ünlü spekülatiflerin mason oldukları localar nereden çıkmıştır?

İngiltere'deki York ve özellikle Kilwinning merkezleri günümüz Masonluğunun iki önemli odağı niteliğindedir. Ama Spekülatif Masonluk, Operatif Masonluğun üzerine kurulmamış; ayrı paralelde gelişmiştir. Sosyal ve ekonomik nedenlerle yavaş yavaş gerileyen mesleki Operatif Masonluk zamanla ortadan kalkmış ve yerlerine Aydınlanma çağının gereklerine göre çok daha büyük bir hızla gelişme gösteren fikri Spekülatif Masonluk ikâme olmuştur.

Bu nedenle, Operatif Masonluğun meslekî kuruluş niteliğinde sosyal altyapı kurumu olmasına ve öyle kalmasına karşın; Spekülatif Masonluğun şövalyelik karizmasından etkilenen aydınlar ve bilginler tarafından kurulduğu ve bilgi temeli üzerinde Eski Misterlerin inisiyatik ve ezoterik ambiyansı ile geliştirildiği unutulmamalıdır. Skoç Masonluğu bu tarzın tipik bir modelidir.

Konuya tekrar dönülürse;

İskoçya'daki Skoç Masonluğu tohumu Fransa'ya kim tarafından ve neden taşınmıştır?

Çok haklı bir sorudur.

Ama cevabından önce veya birlikte, Fransa'da Skoç Masonluğu için müsait zemini hazırlayanların kimler olduğunu açıklamak gerekir.

Bu yazı ; Bornocu Ersan Tarafından yazılmış olup, , , kategorisine eklenmiştir. Bu ve buna benzer yazıları RSS 2.0 . ile takip edebilir, ve eğer istersende bu yazıya 1 yorumda sen yapabilirsin!

0 yorum for " İskoçya'da Skoç Masonluğu Tohumunun Oluşumu "

Cevap Bırakın

Reklam