Bu derece «Kâmil Üstad» derecesi olarak anılır. 4. derecede masonik programın ana hatları çizilmiş ve bu programda hedefe varılmak için bulunması gereken şartlar belirtilmişti. 5. derecede bu programın gerçekleştirilmesine başlanır. Derecenin adayı elinde bir kılıç olarak Mabede girer. Nurun sembolü olan kılıç, hurafe, cehalet ve bâtıl itikatları yenmek hususunda yolunu aydınlatacaktır. Aday Mabette dört seyahat yapar ve böylece Güneşin, dünyanın dört bucağını bir yıl zarfında aydınlatmasını remzeder; esasen derece Güneş sembolizması ile yakından ilgilidir.
Derecenin efsanesi şudur: Hiram'ın cesedi bulununca, haricîlerin mütecessis nazarlarından korumak maksadıyla, hücra ve gizli bir yerde bir mozole inşa etmek işi Kral Süleyman tarafından bu derecedeki Kâmil Üstadlara verilir ve Hiram'ın naaşı 9 günde ve siyah-beyaz mermerden inşa edilen mozoleye nakledilir. Nâşın nakli sırasında Kral Süleyman'la Sûr Kralı, büyük mimarı yücelten konuşmalar yaparlar ve başkalarının yardımına koşmanın faziletini dile getirirler. Bu efsane ile anlatılmak istenen şudur: Bazı sırlar ve gerçekler vardır ki, bütün insanlık bunların manâsını anlayacak ve bunlardan iyi bir şekilde yararlanacak hale gelinceye kadar, Masonlar bunları korumak zorundadırlar. Bu sırlar en gerçek mozolede, yani insanın kalbinde saklanmalıdır.
Mabedin duvarları yeşil perdelerle örtülüdür. Köşelerde dört beyaz sütun ve her sütunun üstünde şamdanlar bulunur. Yeşil, topraktan yeşeren bitkilerin rengidir ve ölümden sonra yeni bir hayatın başladığını, yani ölümsüzlüğü ifade eder. Biz öleni toprağa gömeriz, toprak da bize bir canlı olan yeşil bitkiyi verir. Şu halde hiçbir şey ölmez, herşey yaşar. Derecenin sayısı 4'tür. Darbeler 4 olduğu gibi, yaş da 4'ün iki katı olan 8'dir. Eski ritüellerde çalışmaya başlanıldığı zaman yaş 1'di, bitirildiği zaman ise 7 idi. Bundan başka, yeşil rengi ile 4 rakamı arasında da büyük bir bağlantı mevcuttur.
Yeşil, renk diyagramının ortasındadır. Ondan önce kırmızı, turuncu ve sarı, sonra ise mavi, lâcivert ve mor gelir. 4 rakamı da astronomide, kimyada, biyolojide ve fizyolojide göze çarpan 7'lik serilerin tam ortasındaki sayıdır.
Tam ortada, yani hayatla ölüm arasındaki çizgide yer alan bu derecenin felsefesi de, hayatın iki cephesini, yani maddî hayatla manevî hayatı, dünya ile ahireti birlikte düşünmeye bizi sevketmektedir. Derecenin tablosu da bu manayı vurgular: birbirinin içine geçen üç dairenin ortasında iki sütun, bunların üzerinde de ortasında (J) harfi bulunan küp taş görülür. Böylece Masonun hem hayatı boyunca, hem de öldükten sonra bina kurmak, eser bırakmak zorunda olduğu anlatılmak istenir.
Hikmet, Kudret ve İyilikseverliği veya (bazı ritüellere göre) toprak, gök ve Ebedî Maşrıkı temsil eden bu üç dairenin ortasındaki iki sütun, topraktan aldıkları kudretle Mükemmeli ifade eden küp taşı meyve olarak veren Hayat ve Ölüm ağaçlarının sembolüdür.
Locanın başkanı Üç Defa Muktedir Üstat diye anılan Adonhiram'dır. Nathan'ın oğlu Zebud diye anılan tek bir nazır vardır. Manası «Verenin iyi vasıflarla donatılmış oğlu» veya «Bilenin oğlu» dur ve efsaneye göre Hz. Süleyman'ın veziri ve dostudur.
İşaret, göz ve avuçların islâmi dua şeklinde göğe tevcih edilmesi şeklindedir. Biju boyundan geçen yeşil ipekten bir kolyenin ucunda 60 derece açık bir pergeldir. Önlük, yeşil-beyazdır ve ortasında iç içe üç daire, onun da ortasında J harfinin yazıldığı küp taş görülür.
Derecenin bizlere öğretmek istediği şudur: İnsan zekâsı İlâhî nurun bir zerresidir ve bu zekâ insana bahşedilmiş olmasa idi, kabiliyetleri sınırlı olan insan tabiatın sırlarını çözemezdi. İnsan zekâsı bu bilgileri iki şekilde idrak eder. Bazı bilgiler maddî hayata ilişkin oldukları cihetle herkes bunları edinebilir ve edinmelidir; bazı bilgiler ise manevî hayata ilişkindirler, bunlar manevî dünyanın Mükemmel Dörtgenini teşkil ederler ve ancak bu dünya ile irtibat kurabilecek fikrî bir seviyeye varabilmiş olan kimseler bu bilgilere sahip olabilir. İşte 4. derecedeki Ketum Üstad 5. derecedeki Kâmil Üstad haline gelince bu kimseler arasına katılmış olur.
Derecenin ahlâkî öğretisi de şudur: İnsan sırf görevini yerine getirdiği, sırf gerekeni yaptığı için iyi insanların tasvibine mazhar olur ve kendi vicdanı ile huzur içinde yaşar. Dürüstlük, çalışkanlık, adalet ve kardeşlik bulunmadıkça hürriyetin de bağımsızlığın da anlamı kalmaz. Masonlar muhafızı oldukları yüksek hakikatleri korumalı, ancak anlayabilecekleri kadarını halka açıklamalı ve bu açıklamanın da Masonluk ideallerine faydalı olacağına inandıkları takdirde bunu yapmalıdır. Kâmil Üstad çalışkanlığı ve dürüstlüğü ile temayüz eder. Mason, insanı fert olarak değil, kişi olarak ele alır. Kişinin gerçek Mason olabilmesi için çalışkan olması şarttır, çünkü tembellik manevî ölümdür. Çalışkan insan, öldükten sonra onu sevenlerin kalbine gömülür ve orada ebediyen yaşar. Hiram'ın katilleri onu öldürmüşlerdir, ancak kelime, yani dürüst ve çalışkan insanın sözü yaşamakta devam eder ve edecektir. 5. derecedeki Mason bu kelimeyi nerede bulacağını bilir. Her hangi bir sanduka veya mozoleyi kırık anahtarla açmaya ve içinde saklı olan kelimeyi aramaya hiç de ihtiyacı yoktur. Kendisi dürüst ve çalışkan olursa, kendi sözünün bu «kelime» olduğunu anlayacaktır. Böylece maddeten ölen Hiram her dürüst ve çalışkan Masonun vücudunda fikren ve manen yaşayacak, bu Mason tarafından söylenen her söz, Hiram'ın sözü olacaktır. 5. derecedeki Mason «ben de Hiram gibi dürüst ve çalışkanım» dediği, diyebildiği ânda, Hiram onun bedeninde canlanacak, ölü dirilecektir. Güneş battıktan sonra nasıl yeniden doğarsa, dürüst, çalışkan ve cesur insan da yeniden doğar. Dünyaya gelen her gerçek Masonla birlikte Hiram da dirilir. Hayatla ölümü ayıran çizginin ötesine geçiş, aynı çizginin berisine gelmeyi de ifade eder. Onun için gerçek, yani ruhun ölümsüzlüğüne inanan, Mason ölümden korkmaz; çünkü bilir ki, o her yeni Masonun bedeninde yaşayacak, her yeni Mason onun sözünü ve hatırasını yaşatacaktır. Bu sebepledir ki, bu derecedeki Mason, kendisinden önce yaşamış olan bütün Masonlara karşı sorumlu olduğunu, yanlış bir iş yaptığı zaman onları yaşatmadığını, onların hatırasına ihanet ettiğini akıldan çıkarmayacak, adetâ onların ruhlarının kendisi yüzünden azap çektiğini düşünecektir.
